Państwo egipskie powstało około 3000 r. p.n.e. Początkowo były to dwa królestwa: Egipt Górny ze stolicą w Tebach i Egipt Dolny ze stolicą w Memfis. 150 lat później król Górnego Egiptu - Menes podbił Egipt Dolny tworząc jedno państwo, którego stolicą został Memfis. Od tej pory faraonowie nosili dwie korony na znak panowania w obu królestwach. W okresie starego państwa powstały największe i najsłynniejsze budowle egipskie jak piramidy w Gizie, Abu Simbel, Karnak. Utworzono także stabilną administrację państwa oraz podzielono je na nomy, ułatwiające kontrolę nad krajem. Bunty wewnętrzne doprowadzają jednak do rozpadu potęgi Egiptu. Dopiero w czasie okresu średniego państwa nowa dynastia zjednoczyła Egipt. Wówczas prowadzone były wojny, zwycięskie zresztą, z Nubią. Wprowadzono reformy w armii i poszerzono jej szeregi. Średnie państwo to okres ekspansji handlowej. Zawiązały się kontakty handlowe z Palestyną, Arabią, Mezopotamią, Fenicją czy Kretą. Hyksosi, wykorzystując ciąg wojen wewnętrznych o władzę, podbijają i zdobywają Egipt. Tak właśnie rozpoczęła się era nowego państwa. Nowa dynastia Hyksosów rozpoczyna walki zewnętrzne z: Palestyną, Fenicją, Syrią i Azją Mniejszą. Przez zwiększenie podatków (głównie na podbitych terenach) i wzięcie ludzi do niewoli, rozpoczynają się bunty przeciwko Egiptowi. Najlepiej wychodzą na tym Hetyci, którzy pokonują wojsko egipskie i zabierają Egiptowi cześć jego ziem. W państwie z kolei dochodzi do wojen o władzę między kapłanami a faraonami. Zaczynają buntować się dowódcy armii. Następnie w zależności od tego, pod czyim panowaniem znajdował się Egipt, następowały kolejno okresy: asyryjski, grecki, macedoński, rzymski, bizantyjski i arabski.

Dzieje Egiptu zostały podzielone przez historyków na dziewięć okresów:

NAZWA	DATA
stare państwo	2850-2052 r. p.n.e.
średnie państwo	2050-1570 r. p.n.e.
nowe państwo	1570-1085 r. p.n.e.
okres asyryjski	VII w. p.n.e.
okres grecki	V w. p.n.e.
okres macedoński	IV w. p.n.e.
okres rzymski	I w. p.n.e.
okres bizantyjski	IV w. n.e.
okres arabski	VII w. n.e.

 

Amon
Mąż Mut. Ojciec Chonsu. Tebańskie bóstwo wiatru i władca powietrza. Przedstawiany z głową barana lub w czapce z dwoma piórami. Czciciele budowali mu ogromne, kamienne świątynie

Anubis
Bóg zmarłych, prowadził ich dusze na sąd. Czuwający nad mumifikacją, opiekun grobów. Wyobrażany z głową szakala lub jako szakal. Głównym ośrodkiem kultu mieścił się w Kynopolis.

Apis
Bóg-byk, łączony z Ptahem i Ozyrysem. Czczono go w Memfis. W Sakkara znajduje się cmentarzysko memfickich Apisów, tzw. Serapeum.

Aton
Widzialny przejaw boga Re. Tarcza słoneczna. Przedstawiany jako dysk słoneczny z promieniami zakończonymi dłońmi. Ośrodek jego kultu znajdował się w Achetatonie (dzisiaj: Tell el-Amarnie)

Atum
Jeden z najstarszych bogów. Bóg zachodzącego słońca, często czczony jako Re-Atum. Stwórca bogów, świata i ludzi. Poświęcone mu były: lew, ihneuom, wąż. Czczony w Heliopolis.

Bastet
Bogini muzyki i zabawy. Utożsamiana później z wieloma innymi boginiami. Przedstawiana z głową kotki lub jako kotka.

Bes
Bóg urodzin, małżeństwa, tańców i wesołości. Był brzydki, miał pokręcone kończyny, garbate plecy i zwisający język.

Chepre
Prabóg. Stwórca bóstw.

Chnum
Bóg-stórca. Opiekun wylewów Nilu. Przedstawiany w postaci barana lub mężczyzny z jego głową, kształtującego na kole garnarskim istotę ludzką.

Chonsu
Bóg księżyca. Syn Amona i Mut, z którymi tworzył triadę. Wyobrażany z głową zwieńczoną tarczą księżyca lub jako dziecko z warkoczem.

Hapi
Jeden z czterech synów Horusa. Geniusz Nilu i praoceanu.

Hathor
Bogini miłości, nieba, później bóstwo muzyki i tańca. W Tebach była uważana za boginię zmarłych. Patronka obcych ziem. Wyobrażana w postaci krowy lub tylko z rogami i dyskiem słonecznym między nimi. Jej atrybutem był sistrum. Utożsamiania często z Izydor

Horus
Syn Izydy i Ozyrysa. Opiekun monarchii egipskiej, panujący utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię. bóg nieba, w zależności od kolejnej hybostazy syn Re lub Ozyrysa. Czczony pod postacią sokoła lub z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach.

Izyda
Żona i siostra Ozyrysa. Początkowo czczona jako wzorowa żona i matka (jej synem był m.in. Horus), później jako władczyni nieba i ziemi. Opiekunka władzy królewskiej, magii i czarów, później utożsamiana z Hathor lub Bastet. Przedstawiana z rogami krowy i tarcza słoneczną między nimi, z berłem w dłoni lub znakiem anch, symbolem życia, często z Horusem na kolanach.

Maat
Córka Re. Bogini prawdy i sprawiedliwości. Uosobienie ładu we wszechświecie, ustalonego po stworzeniu świata. Przedstawiana w postaci siedzącej, z piórem strusim na głowie.

Min
Bóstwo płodności i urodzaju. Procesje ku jego czci rozpoczynały okres żniw. Pan wschodnich pustyń, stąd uważany za opiekuna karawan przemierzających drogę z Koptos nad Morze Czerwone.

Nechebet
Bogini-sęp. Opiekunka Górnego Egiptu i jego władcy.

Neftyda
Opiekuńcza bogini zmarłych.

Neit
Lokalna bogini wojny, władczyni morza.

Nut
Córka Szu (powietrza) i Tefnut (wilgoć). Siostra i małżonka Geba. Matka Słońca, które co wieczór połykała i co rano wydawała na świat. Matka Seta, Ozyrysa i Izydy. Wyobrażana w postaci kobiety wygiętej w łuk i dotykającej rękami ziemi.

Ozyrys
Syn Geba (ziemi) i Nut (nieba). Brat i wróg Seta. Brat i mąż Izydy, ojciec Hornusa. Umierający (zabijany przez swojego brata - Seta) i zmartwychwstający bóg, decydujący o życiu i wegetacji, najwyższy sędzia zmarłych. Ukazywany w postaci mumii, z berłem i biczem w rękach. Główne ośrodki kultu to Abydos i wyspa File.

Ptah
Mąż Sachmet. Bóg miasta Memfis i stwórca świata. Patron rzemiosła, sztuki i artystów. Wyobrażany jako człowiek z ogoloną głową i berłem w dłoni. Świętym zwierzęciem przypisywanym Ptahowi był Apis.

Re
Albo: Ra. Ubóstwione Słońce. Stwórca świata i pan ładu we wszechświecie. Władca bogów, ludzi i państwa zmarłych. Utożsamiano z nim wielu bogów egipskich wyniesionych ze względów politycznych do bóstw naczelnych. Symbolem Re był obelisk.

Sachmet
Małżonka Ptaha. Egipska bogini-lwica. Bóstwo chorób i wojny. Jej kapłani tworzyli jedno z najstarszych zrzeszeń lekarzy i weterynarzy.

Set
Albo: Seth. Syn Geba (ziemi) i Nut (nieba). Brat i wróg, także zabójca Ozyrysa. Prowadził wojnę o tron Egiptu z jego synem, Horusem. Bóg burzy i pustyni. Przyniósł zło. Przedstawiany jako niezidentyfikowane zwierzę.

Sobek
Bóg krokodyl. Opiekun terenów obfitujących w wodę.

Szu
Bóg swietlistej atmosfery, wypełniającej przestrzeń między niebem, z ziemią.

Tefnut
Bogini wilgoci, jako kosmicznego elementu koniecznego do powstania życia

Tot
Albo: Thot. Bóg księżyca i władca czasu. Bóstwo mądrości i nauki. Wynalazca pisma i opiekun pisarzy. Uważany za posłańca bogów. Przedstawiano jako ibis lub w postaci ludzkiej z głową ibisa albo pawiana. Główny ośrodek kultu to Hermopolis Magna. 

Faraon kobietą!

Faraon powinien być mężczyzną - był przecież uważany za syna boga Re. W historii Egiptu jednak kilka razy zdarzyło się, że kobiety zasiadały na królewskim tronie. Najsłynniejszą królową była Kleopatra. Inna kobieta-faraon Hatszepsut po śmierci swego ojca sprawowała rządy wspólnie z prawowitym następcą tronu - swoim pasierbem i bratankiem Totmesem III. Szybko jednak całkowicie odsunęła go od rządów i przejęła władzę jako królowa. Po akcie koronacji i oficjalnym przejęciu władzy królewskiej Hatszepsut kazała się portretować jako... mężczyzna. Kiedy Totmes III dorósł, Hatszepsut została zdetronizowana i pozbawiona wszelkiej władzy. Od tej pory większość jej portretów została usunięta z malowideł. Ostatnią królową, o której już wspomniałam, była Kleopatra, która słynęła z inteligencji, urody i wykształcenia. Pozbawiona tronu odzyskała go w 47 r. p.n.e. przy pomocy Cezara.

Klątwa Tutenchamona

Faraon Tutenchamon dopiero po śmierci stał się sławny - a to za sprawą rzuconej przez niego klątwy. W 1922 roku dwóch angielskich archeologów - lord Carnarvon i Howard Carter - odkryło grobowiec królewski sprzed 3000 lat. Sarkofag Tutenchamona składał się z trzech trumien. Wewnętrzna była wykonana ze szczerego złota, a głowę faraona zakrywała złota maska. Komnaty grobowca wypełniały wspaniałe skarby - arcydzieła egipskiej sztuki. Znaleziono też w nim przepowiednię: "Niechaj śmierć na rączych skrzydłach dosięgnie tego, kto naruszy wieczny spokój faraona". Co prawda egiptolodzy zaprzeczali, jakoby faraonowie kiedykolwiek rzucali takie klątwy, ale kiedy niespełna pół roku po odkryciu trumny zmarł Carnarvon, w prasie zawrzało. Dziennikarze na siłę dopatrywali się spełnienia przekleństwa - doszło do tego, że nawet śmierć ukochanego pieska archeologa została uznana za dowód spełnienia straszliwej klątwy...