Położenie geograficzne Palestyny

Palestyna, zwana także ziemią Kanaan, to kraj położony w Azji Mniejszej nad zachodnim wybrzeżem Morza Śródziemnego. Jej terytorium rozdzielało dwie największe cywilizacje starożytnego Wschodu - Egipt i Mezopotamię. Pustynia Syryjska, rozciągająca się od wschodu, stanowiła naturalną przeszkodę i dlatego wszystkie szlaki łączące oba państwa przechodziły przez Palestynę. Od północy Palestynę otaczały góry Liban i Antyliban, a od południa Półwysep Synaj. Teren był górzysty, klimat śródziemnomorski, ciepły, opady występowały jedynie na wybrzeżu. Ludność żyjąca na tym terenie, zwana Kananejczykami, zajmowała się głównie handlem, a to przyczyniło się do rozwoju miast. Poza tym ludzie trudnili się również rolnictwem, hodowlą owiec i bydła, rybołówstwem, budową statków czy synagog oraz wyrobem papieru do pisania. W okresie między XIII a XI wiekiem p.n.e. obszar ten został opanowany przez plemiona izraelskie.

Dzieje Żydów

Najlepszym źródłem informacji o dziejach Żydów jest bez wątpienia Stary Testament. Według niego Bóg polecił Abrahamowi udanie się wraz z jego całą rodziną z Mezopotamii, gdzie mieszkał, do Ziemi Kanaan. W zamian za posłuszeństwo obiecał mu oddanie w jego posiadanie całej Ziemi Kanaan (Ziemi Obiecanej) oraz uczynienie z jego potomków wielkiego narodu. Abraham dotarł tam prawdopodobnie w XVIII wieku p.n.e. Jednakże w tym czasie w Kanaanie nastał wielki głód w skutek zmiany klimatu i suszy. Ludzie, bojąc się śmierci, udali się po żywność i schronienie do Egiptu. Tam Izraelici dostali najbardziej urodzajne ziemie, gdyż zarządcą Egiptu, osobą drugą po faraonie, był Józef, syn Izraela (wnuka Abrahama). Wkrótce w Egipcie było bardzo wielu Żydów, tak wielu, że aż następny faraon w obawie przed nimi, nałożył na nich ciężkie roboty, a nowonarodzonych Izraelitów kazał wrzucać do wody. Jednym z ocalonych Izraelitów był Mojżesz, którym zaopiekowała się córka faraona. Przez czterysta lat trwała niewola egipska. Izraelici harowali, znosili upokorzenia i traktowanie jako gorszych ludzi. Dopiero narodzenie Mojżesza miało przynieść nadzieję Izraelitom. On to wyprowadził naród wybrany z "domu niewoli" do Ziemi Obiecanej. Sam jednak nigdy tam nie dotarł. panujący wówczas faraon jednak niechętnie wypowiadał się o zamiarach Mojżesza. Przekonała go dopiero siódma plaga, w wyniku której zmarli wszyscy pierwotni synowie Egipcjan. W trakcie wędrówki Bóg uściślił przymierze z ludźmi poprzez osobę Mojżesza, któremu ofiarował na górze Synaj dwie tablice kamienne z dziesięcioma przykazaniami. Przechowywano je w Arce Przymierza - specjalnej skrzyni. Według Starego Testamentu zanim Izraelici przekroczyli granicę swojego państwa, podbili okoliczne tereny. Po zajęciu Palestyny porzucili koczowniczy tryb życia i zajęli się rolnictwem. Żydzi powoli stworzyli silne, potężne państwo, którego okres największej świetności przypada na X wiek p.n.e. - rządy króla Dawida i Salomona.

Opowieść o Dawidzie i Goliacie

O dziejach tych walk krążyło wiele powieści. W czasie jednej z wojen, gdy oba wojska szykowały się do boju, przed zbrojnymi szykami pojawił się olbrzym zwany Goliatem. Wyzywał żydowskich wojowników na pojedynek. Zakuty w pancerz i hełm z brązu, zbrojny w miecz i w dzidę, budził powszechne przerażenie. Nikt nie chciał wystawić się na pewną śmierć. Wyzwanie Goliata podjął pewnie młody człowiek imieniem Dawid. Był pasterzem, a nie wojownikiem. Nie umiał walczyć w zbroi, nie miał miecza ani dzidy. Wziął do ręki kij, ze strumienia wybrał pięć ostrych kamieni i włożył je do torby pasterskiej. Z procą w ręku szedł śmiało ku olbrzymowi. Goliat obrzucił obelgami tak niegodnego siebie przeciwnika. Ale na nic mu się zdała nadzwyczajna siła, ani wspaniałe uzbrojenie. Kamień, wyrzucony z procy przez Dawida, ugodził go w czoło. Olbrzym padł martwy na ziemie. Zwycięzca stanął nad zwłokami Goliata. Towarzysze Goliata uciekli z pola walki w popłochu. Żydzi zaś puścili się za nimi w pogoń, zabijając wielu przeciwników. Podziw i miłość dla Dawida stały się powszechne. Gdy wracał z bitwy, na jego spotkanie wyszły kobiety, śpiewając radosne pieśni. Wkrótce Dawid został królem Żydów. To właśnie za jego rządów Izraelicie zdołali podbić Jerozolimę, ustanawiając ją swoją stolicą.

Opowieść o Salomonie

Salomon był synem Dawida i odziedziczył po nim rządy w Palestynie. W Jerozolimie wówczas wybudowano świątynię, w której trzymano Arkę Przymierza. Salomon stał się poprzez swoje postępowanie wzorem sprawiedliwego władcy. Przypowieść mówi, ze gdy przyszły do niego dwie matki, które miały małych synów miej więcej w tym samym czasie urodzonych. Gdy jeden z nich zmarł, żadna z nich nie chciała się przyznać do zmarłego dziecka, uznając tylko to żywe za swoje. Przyszły do Salomona prosząc o radę. ten kazał przynieść mieć i rozciąć żywe dziecko na pół tak aby każda kobieta dostała po połówce. Na to zerwała się prawdziwa matka i zaczęła błagać króla o litość. Zgodziła się nawet oddać swojego syna, aby tylko ocalić życie swojego dziecka. Druga kobieta stała niewzruszona. Skoro ona straciła dziecko, niech ta druga także go nie będzie miała. Salomon zrozumiał która jest prawdziwą matką i kazał jej oddać żywego noworodka. Lud obserwujący całe zajście był pod wielkim wrażeniem inteligencji i sprytu, a przede wszystkim sprawiedliwości króla. Po śmierci Salomona kraj uległ rozpadowi na dwie części: Izrael i Judę. Jednak żadne z tych państw nie przetrwało długo, nie mówiąc już o odzyskaniu świetności jaką posiadało za czasów Dawida czy Salomona. Izrael upadł w skutek walk wewnętrznych, natomiast na Judę najechali Babilończycy zajmując miasto w VI wieku p.n.e. Zburzyli oni świątynie i wzięli ludność do niewoli. Dopiero podbicie Mezopotamii przez Persów zakończyło okres niewoli Żydów, gdyż władca perski pozwolił im wrócić do Palestyny.

Judaizm

Religia żydowska - judaizm - zaliczana jest do religii monoteistycznych, które polegają na wierze tylko w jednego Boga, którym był Jahwe. To była cecha charakterystyczna tejże religii, gdyż inne wierzenia starożytnych cywilizacji opierały się na politeizmie - wierze w wielu bogów i bożków. Według tradycji biblijnej założycielem judaizmu był Mojżesz. Losy państwa izraelskiego utwierdziły wiernych w przekonaniu, ze bardzo ważne jest przestrzeganie praw bożych zawartych w pięciu Księgach Mojżeszowych - Torze. Obecnie judaizm opiera się na Starym testamencie i Talmudzie. Talmud to zbiór pouczeń i przepisów określających zasady postępowania, które były z początku przekazywane ustnie, a z czasem zaczęto je spisywać, w taki właśnie sposób powstał. Żydzi wierzą w jednego, niematerialnego, wszechmogącego i wszechwiedzącego Boga, stwórcę świata i ludzi. Nakazują oddawanie mu czci. Każdy wyznawca judaizmu powinien żyć według praw Bożych. Ofiary Bogu składano ze zwierząt. Z czasem znaczenia zaczęła nabierać również modlitwa odmawiana trzykrotnie w ciągu dnia.: rano, w południe i wieczorem, z twarzą zwróconą w kierunku Jerozolimy. Świątynię żydowską nazywamy synagogą. To tam Żydzi spotykają się by wspólnie czytać Torę i inne księgi biblijne oraz tłumaczyć i interpretować ich treść. Nabożeństwo może odprawiać każdy dorosły mężczyzna. Żydzi mają także swoje własne, odrębne święta.
Szabat - siódmy dzień tygodnia, sobota. Zaczyna się w piątek o zachodzie słońca i trwa 24 godziny. Jest to dzień odpoczynku i modlitwy oraz wstrzymania się od pracy, palenia ognia i podróżowania. W tym dniu wierni gromadzą się w synagogach.
Pascha - początkowo związana z wiosennym strzyżeniem owiec, później obchodzona na pamiątkę wyjścia Żydów z Egiptu w VII wieku p.n.e.
Święta Tygodni (po hebrajsku "Szawuot") - święto żniw.
Święto Szałasów (po hebrajsku "Sukkot") - jesienne święto winobrania i zbiorów.
Purim ("Losy") - przypomina o uratowaniu Żydów przez królową Estrę od zagłady w epoce perskiej; święto to jest żydowskim karnawałem.
Chanukka - święto świeczek trwające tydzień.
Od Rosz ha-Szana, pierwszego dnia roku (jesieni), do Jom Kippur (Dnia Pojednania) - 10 dni refleksji, postu i modlitwy.